تصمیم گیری در دنیا به چه روش هایی انجام میشود؟
در زندگی روزمره با انتخاب‌های بی‌شماری روبرو هستید؛ برخی از این تصمیمات مهم و تاثیرگذاراند، در حالی که برخی دیگر ساده و زودگذر هستند. تصمیم‌گیری، فرآیندی است که در آن افراد گزینه‌های مختلف را می‌سنجند تا بهترین مسیر را انتخاب کنند. اما، آیا تا به حال به معنای واقعی و عمق این کلمه اندیشیده‌اید؟
تصمیم‌گیری عملی است که هر فردی، بدون توجه به وابستگی‌های شخصیتی، در طول زندگی خود به کرات انجام میدهد. حتی افرادی که معمولا به دیگران تکیه می‌کنند، گاهی اوقات در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرند که مجبورند، خودشان تصمیم نهایی را بگیرند.
یکی از جنبه‌های کلیدی در تصمیم‌گیری، آگاهی از فرآیند و مراحل آن است. بدون دانستن اینکه چگونه باید به یک تصمیم صحیح برسید، احتمال دستیابی به نتیجه‌ای مطلوب کمتر خواهد بود. در این مقاله از سایت حسین دلخوش، ما به بررسی ابعاد مختلف فرآیند تصمیم‌گیری خواهیم پرداخت، پس در ادامه با ما همراه باشید تا با هنر تصمیم‌گیری آشنا شوید.
تصمیم‌گیری چیست؟
انسان‌ها با طیف وسیعی از استعدادها، قابلیت‌ها و خصوصیات مثبت متولد می‌شوند که برخی از آن‌ها ذاتی و برخی دیگر اکتسابی هستند. در میان این توانایی‌ها، مهارت تصمیم‌گیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اما همه افراد به طور طبیعی این مهارت را ندارند و گاهی اوقات برای انجام امور خود به دیگران وابسته می‌شوند. افرادی که در مدیریت و رهبری کردن مهارت دارند، معمولا در تصمیم‌گیری نیز قوی‌تر هستند. تصمیم‌گیری نه تنها یکی از مراحل کلیدی در حل مسائل است، بلکه زمانی که با چالش‌ها روبرو می‌شوید و گزینه‌های متفاوتی پیش رو دارید، باید بتوانید یکی را انتخاب کنید. تصمیم‌گیری به معنای انتخاب یک عمل، راهکار یا مسیر از میان چندین گزینه ممکن است. این فرآیند زمانی به اوج خود می‌رسد و در موفقیت موثر واقع میشود که تصمیم‌های شما به اقدامات عملی تبدیل شوند.
انواع روش‌های تصمیم‌گیری
روش‌های متفاوتی برای تصمیم‌گیری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی روش‌های تصمیم‌گیری می‌پردازیم.
تصمیم‌گیری فردی:
این روش زمانی به کار می‌رود که فردی به تنهایی و بدون نیاز به مشورت با دیگران، تصمیمات را می‌گیرد. مزیت اصلی این روش، سرعت بخشیدن به فرآیند تصمیم‌گیری است، زیرا نیازی به برگزاری جلسات و هماهنگی با دیگران نیست. این روش می‌تواند در صرفه‌جویی زمان و هزینه بسیار موثر باشد.
تصمیم‌گیری گروهی:
تصمیم‌گیری گروهی یک فرآیند همکاری و مشارکتی است که در آن افراد مختلف برای حل یک مسئله یا موقعیت خاص دور هم جمع می‌شوند. مزیت این روش، بهره‌گیری از دانش و تجربیات متنوع افراد است که می‌تواند منجر به افزایش کیفیت تصمیم‌گیری و نتایج حاصل شود. با‌این‌حال، ممکن است اختلاف نظرها به تاخیر در تصمیم‌گیری منجر شود.
تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی شده:
تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی شده، براساس رویه‌ها و قوانین مشخصی انجام میشود که پیش از این تعیین شده‌اند. این روش برای موقعیت‌هایی که نیاز به راه‌حل‌های استاندارد دارند، مناسب است. مزیت این روش، استفاده از تصمیمات قبلی است، اما ممکن است انعطاف‌پذیری کمتری در برابر شرایط جدید داشته باشد.
تصمیم‌گیری برنامه‌ریزی نشده:
این دسته از تصمیمات معمولا در شرایطی که پیش‌بینی نشده‌اند و نیاز به واکنش سریع دارند، اتخاذ می‌شوند. مدیران ارشد سازمان‌ها اغلب این تصمیمات را می‌گیرند که می‌توانند شامل تغییرات ناگهانی در قیمت‌گذاری محصولات یا استراتژی‌های تبلیغاتی باشند. این تصمیمات به دلیل ماهیت فوری و غیرقابل پیش‌بینی‌شان، اغلب یکبار مصرف و غیرتکراری هستند.
تصمیم‌گیری سازمانی:
تصمیمات سازمانی تصمیماتی هستند که تاثیرات عمیق و درازمدتی بر جهت‌گیری‌های کلان کسب‌وکار دارند. این تصمیمات با دقت و تامل فراوان گرفته می‌شوند و هدف از آن‌ها تقویت بنیان‌های سازمان و پیشبرد اهداف استراتژیک است. این تصمیمات باید به گونه‌ای باشند که قابلیت انتقال و اجرا در سطوح مختلف سازمان را داشته باشند.
تصمیم‌گیری استراتژیک:
تصمیمات استراتژیک، تصمیماتی هستند که بر کلیت منابع و نیروی انسانی سازمان و همچنین روابط بین آن‌ها تاثیر می‌گذارند. این تصمیمات به عنوان بخشی از اهداف بلندمدت شرکت‌ها تلقی می‌شوند و می‌توانند تاثیرات چشمگیری بر مسیر کسب‌وکار داشته باشند. ریسک این نوع تصمیم‌گیری بالاست و اشتباه در این سطح می‌تواند به شکست‌های بزرگ منجر شود.
برای اتخاذ تصمیمات درست، پرسش‌هایی چون کسب‌وکار من کجا قرار دارد؟، می‌خواهم به کجا برسم؟ و چگونه می‌توانم به آنجا برسم؟ باید با دقت بررسی و پاسخ داده شوند. پاسخ به این سوالات می‌توانند مانند یک نقشه، راه را برای رسیدن به موفقیت‌های آتی ارائه دهند.
تصمیم‌گیری تاکتیکی:
تصمیمات تاکتیکی در سطوح میانی مدیریت اتخاذ می‌شوند و تاثیرات میان‌مدتی بر کسب‌وکار دارند. این تصمیمات به عنوان پلی بین استراتژی‌های بلندمدت و اقدامات روزمره عمل می‌کنند و در صورت عدم موفقیت، تاثیر محدودی بر کل سازمان دارند. نمونه‌هایی از تصمیمات تاکتیکی شامل تنظیم اندازه و ساختار نیروی کار، تعیین استراتژی‌های فروش و انجام خریدهای بزرگ است.
تصمیم‌گیری عملیاتی:
تصمیمات عملیاتی در سطوح پایین‌تر مدیریتی گرفته می‌شوند و معمولا با هدف‌های کوتاه‌مدت همراه هستند. این تصمیمات به طور روزانه اتخاذ شده و بر فرآیندهای تولیدی و رشد کسب‌وکار تمرکز دارند. مثال‌هایی از تصمیمات عملیاتی شامل قیمت‌گذاری محصولات، تعیین تخفیف‌ها و مدیریت مشتریان است.
تصمیم‌گیری منطقی:
تصمیم‌گیری منطقی زمانی صورت می‌گیرد که به دنبال بهترین گزینه از میان راه‌حل‌های مختلف هستید. در این روش، گزینه‌ها بررسی و دسته‌بندی شده و براساس مزایا و معایبشان ارزیابی می‌شوند تا بهترین انتخاب صورت گیرد.
تصمیم‌گیری شهودی:
تصمیم‌گیری شهودی بر پایه درک و برداشت شخصی و ندای درونی است. این روش بیشتر برای تصمیمات سریع و ساده مناسب است و اغلب براساس تجربه و شواهد موجود اتخاذ میشود.
تصمیم‌گیری شخصی:
تصمیمات شخصی توسط افراد در سازمان‌ها گرفته می‌شوند و معمولا مربوط به مسائل فردی مانند درخواست مرخصی، نوع پوشش، استعفا و ترفیع هستند.
بررسی تصمیم‌گیری احساسی یا منطقی براساس MBTI
شخصیت‌شناسی MBTI) Myers-Briggs Type Indicator) یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین ابزارها در روان‌شناسی شخصیت است. این علم و مهارت براساس نظریه‌های کارل گوستاو یونگ، روان‌شناس معروف طراحی شده و شامل ۱۶ نوع شخصیتی است که هر کدام ویژگی‌ها و تمایلات خاص خود را دارند. یک قسمت از مغز هر انسان در تمام دنیا ، کار تصمیم گیری را انجام میدهد .
تصمیم‌گیری منطقی (Thinking):
افرادی که در دسته‌بندی MBTI در گروه Thinking (T) قرار می‌گیرند، تصمیم‌گیری‌های خود را براساس منطق و استدلال انجام می‌دهند. آن‌ها به دنبال حقایق و اطلاعات موثق هستند و در تصمیم‌گیری‌های خود سعی می‌کنند از احساسات فاصله بگیرند. این افراد در حل مسائل به دنبال راه‌حل‌های عملی و کاربردی هستند و اغلب از نقد سازنده استقبال می‌کنند. افراد Thinking ممکن است در محیط‌های کاری که نیاز به تحلیل و برنامه‌ریزی دقیق دارند، موفق‌تر عمل کنند.
تصمیم‌گیری احساسی (Feeling):
در مقابل، افرادی که در دسته‌بندی MBTI در گروه Feeling (F) قرار می‌گیرند، تصمیم‌گیری‌های خود را براساس ارزش‌ها و احساسات انجام می‌دهند. آن‌ها به احساسات خود و دیگران اهمیت می‌دهند و در تصمیم‌گیری‌ها سعی می‌کنند به نیازها و خواسته‌های اطرافیان خود توجه کنند. این افراد در جستجوی هماهنگی و تعادل در روابط انسانی هستند و اغلب از تعارض و درگیری دوری می‌کنند. افراد Feeling ممکن است در مشاغلی که نیاز به همدلی و درک عمیق از احساسات دیگران دارند، بهتر عمل کنند.
مراحل تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری موثر، مانند سفری است که باید تمامی مسیرهای آن را با دقت طی کرد. صرفه‌جویی در زمان با حذف هر یک از این مسیرها، می‌تواند به بیراهه رفتن و نیاز به بازگشت به نقطه شروع منجر شود. این امر نه تنها زمان بیشتری را تلف می‌کند، بلکه می‌تواند به تصمیمات نادرست نیز منجر شود. بنابراین، شناخت دقیق مراحل تصمیم‌گیری و پیروی از آن‌ها برای رسیدن به نتیجه‌ای صحیح، ضروری است. در ادامه، به بررسی این مراحل خواهیم پرداخت تا با آگاهی کامل، گام‌های محکم‌تری در مسیر تصمیم‌گیری بردارید.
فرآیند تصمیم‌گیری، مسیری است که باید با دقت و تأمل طی شود. در اینجا به بازنویسی مراحل این فرآیند می‌پردازیم:
شناخت دقیق مسئله:
اولین قدم در مسیر تصمیم‌گیری، درک کامل موضوعی است که می‌خواهید در مورد آن تصمیم بگیرید. بدون تعیین دقیق مسئله، نمی‌توانید به سمت انتخاب‌های درست حرکت کنید.
گردآوری اطلاعات:
پس از مشخص کردن موضوع، نوبت به جمع‌آوری اطلاعات مرتبط می‌رسد. داشتن داده‌ها و اطلاعات کافی، پایه‌ای برای یافتن راه‌حل‌های مناسب است.
یافتن گزینه‌های ممکن:
با تکیه بر اطلاعات جمع‌آوری شده، باید گزینه‌هایی را شناسایی کنید که احتمال موفقیت شما را بالا ببرند.
ارزیابی پیامدها:
هر گزینه‌ای که در نظر می‌گیرید، باید پیامدهای بالقوه آن را نیز در نظر داشته باشید. گاهی اوقات یک انتخاب ممکن است به نتیجه مطلوب برسد، اما عواقب ناخواسته‌ای نیز به دنبال داشته باشد.
انتخاب بهینه:
پس از بررسی دقیق هر گزینه و پیامدهای آن، باید بهترین گزینه را انتخاب کنید که با اهداف شما همخوانی دارد.
عملی کردن تصمیم:
تصمیم‌گیری تنها زمانی اثربخش است که به اقدامات عملی منجر شود. در غیر این صورت، تمام مراحل طی شده، بی‌نتیجه خواهند ماند.
ارزیابی نتایج:
بعد از اجرای تصمیم، باید نتایج حاصل را مورد بررسی قرار دهید تا ببینید آیا به اهداف مورد نظر رسیده‌اید یا نیاز به بازنگری و انتخاب گزینه‌ای دیگر دارید.
راههای تقویت مهارت تصمیم‌گیری
امروزه، توانایی اتخاذ تصمیمات به‌موقع و صحیح به عنوان یکی از ارکان اصلی دستیابی به موفقیت شناخته میشود. برای بهبود این مهارت حیاتی، روش‌های متعددی وجود دارد که هر کدام نیازمند صرف وقت و تمرین مستمر هستند. در ادامه به بررسی چند استراتژی کلیدی برای تقویت توانایی تصمیم‌گیری خواهیم پرداخت:
· مقابله با ترس از مستقل شدن:
بسیاری از افراد به دلیل ترس از رویارویی با چالش‌های زندگی، به دیگران وابسته می‌شوند. این ترس می‌تواند ناشی از الگوهای تربیتی نادرست، کمبود اعتماد‌به‌نفس یا تجربیات ناکامی در گذشته باشد. اگر شما نیز با این مسئله دست‌وپنجه نرم می‌کنید، مقابله با آن و کسب استقلال در تصمیم‌گیری می‌تواند به شما در بهره‌مندی از فواید این مهارت کمک کند. اولین و مهم‌ترین گام در این مسیر، تصمیم‌گیری‌های مستقل و شجاعانه است. موفقیت شما خارج از منطقه امن شماست .
تقویت هوش هیجانی:
برای اتخاذ تصمیمات صحیح در لحظات حساس زندگی، کنترل احساسات امری ضروری است. شما باید به تقویت هوش هیجانی خود بپردازید تا بتوانید در شرایط مختلف، واقعیت‌ها را به درستی درک کنید. در غیر این صورت، ممکن است تحت تاثیر هیجانات، تصمیمات نسنجیده‌ای بگیرید که نه تنها به نتایج مطلوب نمی‌رسند، بلکه ممکن است با عواقب ناخوشایندی نیز همراه باشند.
جلوگیری از وسواسی عمل کردن:
در مسیر تصمیم‌گیری، اجتناب از رفتار وسواس‌گونه اهمیت دارد. انجام مکرر یک عمل با امید به کسب اطلاعات بیشتر، نه تنها سودمند نیست، بلکه می‌تواند منجر به نتایج منفی شود. وسواس فکری-عملی می‌تواند در هر جنبه‌ای از زندگی مانعی برای پیشرفت باشد.
الهام گرفتن از دیگران:
تقویت قدرت تصمیم‌گیری می‌تواند از طریق الگوبرداری از دیگران صورت گیرد. به اعمال و رفتارهای اطرافیان خود دقت کنید و از اصول کلی آن‌ها درس بگیرید. اما، تقلید کورکورانه از دیگران راه به جایی نخواهد برد. به‌جای آن، روش‌هایی را که افراد موفق در اطراف شما برای تقویت تصمیم‌گیری به کار می‌برند، مورد بررسی قرار دهید.
تقویت انگیزه از طریق تجسم:
استفاده از قدرت تجسم می‌تواند انگیزه لازم برای تصمیم‌گیری را فراهم آورد. لحظه‌ای را در ذهن خود مجسم کنید که به هدف مورد نظر رسیده‌اید و از مزایای آن بهره‌مند شده‌اید. این کار می‌تواند انرژی و انگیزه شما را برای ادامه دادن به فرآیند تصمیم‌گیری افزایش دهد.
تمرین با تصمیمات کوچک:
همانطور که اشاره شد، تسلط بر تصمیم‌گیری صحیح نیازمند تمرین است. شروع با مسائل کوچک و ساده‌تر می‌تواند مفید باشد. این کار به شما اجازه میدهد که حتی در صورت اتخاذ تصمیم نادرست، تاثیر آن بر زندگی شما محدود باشد. ( خواندن کتاب برتری خفیف از جان ولسون توصیه میشود)
سخن پایانی
آیا ممکن است زندگی بدون تصمیم‌گیری سپری شود؟ بدون شک همه افراد در شرایطی قرار می‌گیرند که نیاز به انتخاب یکی از گزینه‌های پیش‌رو، برای اقدامی خاص دارند. چه بهتر که بتوانید این انتخاب‌ها را براساس اصول درست انجام دهید. برای این کار، باید از استراتژی‌های مختلف برای تقویت مهارت تصمیم‌گیری بهره ببرید.
برای آشنایی با تکنیک‌های افزایش جذابیت، برقراری ارتباط موثر و موفقیت درمذاکره و فن بیان و تقویت مهارت تصمیم‌گیری می‌توانید در دوره‌های آموزشی تخصصی حسین دلخوش شرکت کنید. علاوه‌بر‌این، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید از منابع ارتباطی مختلف استفاده نمایید.
DBA مدیریت استراتژیک کسب و کار حرفه ای
مشاور مارکتینک و فروش
دیدگاهتان را بنویسید